Vụ việc dân sự và vụ án dân sự là hai khái niệm mà không phải ai cũng biết đặc biệt là người dân chưa có kinh nghiệm trốn “công đường”. Đây là hai khái niệm quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của đương sự bởi vì việc cá nhân, tổ chức yêu cầu Tòa án giải quyết việc dân sự hay khởi kiện vụ án dân sự sẽ dẫn đến những kết quả rất khác nhau.
Do vậy, chúng ta cần phân biệt khi nào yêu cầu Tòa án giải quyết việc dân sự, khi nào thì khởi kiện vụ án dân sự để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của bản thân trước những vấn đề phát sinh trong các quan hệ dân sự.
Căn cứ vào Bộ luật tố tụng dân sự 2004 và Dự thảo Bộ luật dân sự 2015, sau đây Văn phòng Luật sư Vũ Như Hảo và Cộng sự nêu một sô sự phân biệt căn bản giữa vụ việc dân sự và vụ án dân sự như sau:
| Tiêu chí so sáng | Việc dân sự | Vụ án dân sự |
| Tranh chấp xảy ra | KHÔNG có tranh chấp | CÓ tranh chấp |
| Tính chất | Là việc riêng của cá nhân, tổ chức, không có nguyên đơn, bị đơn, chỉ có người yêu cầu tòa án giải quyết. Từ yêu cầu của đương sự, Tòa án công nhận quyền và nghĩa vụ cho họ. | Là giải quyết về các tranh chấp dân sự giữa cá nhân, tổ chức với cá nhân, tổ chức khác; có nguyên đơn, bị đơn; Tòa án giải quyết trên cơ sở bảo vệ quyền lợi của người có quyền và buộc người có nghĩa vụ thực hiện nghĩa vụ. |
| Hình thức giải quyết của chủ thể | Yêu cầu Tòa án công nhận hoặc không công nhận một sự kiện pháp lý nào đó là căn cứ phát sinh quyền và nghĩa vụ dân sự. | Khởi kiện tại Tòa án. |
| Chủ thể | Cá nhân, tổ chức | Cá nhân, tổ chức |
| Các thức giải quyết của Tòa án | Xác minh, ra quyết định, tuyên bố theo yêu cầu của cá nhân, tổ chức.
Kết quả giải quyết được tuyên bằng một quyết định. |
Giải quyết tranh chấp bằng việc xét xử tại Tòa án theo các thủ tục Sơ thẩm, Phúc thẩm, Giám đốc thẩm.
Kết quả giải quyết được tuyên bằng một bản án. |
| Trình tự, thời gian giải quyết | Trình tự giải quyết gọn gàng, đơn giản, thời gian giải quyết nhanh.
Giải quyết việc dân sự bằng việc mở phiên họp công khai để xét đơn yêu cầu. |
Trình tự, thủ tục nhiều, phức tạp, chặt chẽ hơn việc dân sự, thời gian giải quyết kéo dài.
Giải quyết vụ án dân sự phải mở phiên tòa (trừ trường hợp hòa giải thành). |
| Thành phần giải quyết | Thẩm phán (1 hoặc 3 thẩm phán tùy từng vụ việc dân sự), Viện kiểm sát, Trọng tài thương mại (nếu yêu cầu liên quan đến việc Trọng tài thương mại Việt Nam giải quyết tranh chấp theo quy định của pháp luật về trọng tài thương mại. | Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Viện kiểm sát. |
| Thành phần đương sự | Người yêu cầu và người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan. Các đương sự không có sự đối kháng với nhau về lợi ích | Nguyên đơn, bị đơn, người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan. Nguyên đơn và Bị đơn có sự đối kháng với nhau về mặt lợi ích. |
| Phí, lệ phí | Lệ phí cố định (khoảng 200.000 Đồng) | Án phí tính theo % giá trị tranh chấp. |
| Ví dụ | – Yêu cầu công nhận thuận tình ly hôn, thỏa thuận nuôi con, chia tài sản khi ly hôn;
– Yêu cầu tuyên bố một người là đã chết; – Yêu cầu tuyên bố một người đã mất tích; – Yêu cầu hủy kết hôn trái pháp luật; – Yêu cầu công nhận bản án nước ngoài tại Việt Nam; – Yêu cầu một người mất năng lực hành vi dân sự. v.v ………. |
– Tranh chấp về chia tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân, tranh chấp về nuôi con;
– Tranh chấp thừa kế; – Tranh chấp hợp đồng dân sự; – Tranh chấp đất đai. v.v……… |
